مراحل ساخت پروتز چشم

پروتز چشم مصنوعی (prosthetic eye) امروزه مورد استفاده بسیاری از افرادی در سرتاسر جهام قرار می گیرد که به دلایل مختلفی چشم خود را از دست داده اند. اما بسیاری از این افراد شاید از مراحل ساخت پروتز چشم اطلاع نداشته باشند علیرغم اینکه ممکن است که سالهای سال از این پروتزها استفاده کنند. 

ساخت پروتز چشم مصنوعی با توجه به شکل چشم فرد متقاضی صورت می گیرد و اکولاریست ها سعی می کنند تا چشم های مصنوعی را برای آنها فراهم کنند که بسیار طبیعی بنظر برسند و از طرف دیگر نصب و استفاده از آنها نیز ساده باشد. 

به این منظور امروزه در بسیاری از کلینیک های حرفه ای، پروتز چشم مصنوعی بصورت اختصاصی ساخته می شود. برای کسانی که خدای ناکرده، به هر دلیل یکی از چشمان خود را از دست داده اند، شاید هیچ چیز به اندازه داشتن یک پروتز مصنوعی چشم که کاملا شبیه چشم سالم او باشد، خوشحال کننده نباشد. 


انواع چشم مصنوعی:

امروزه پروتزهای مصنوعی چشم به دو صورت ساخته می شوند:

با استفاده از شیشه و یا مواد شیمیایی دیگر
با استفاده از مواد اکریلیک

پس از تخلیه چشم، نوبت به تهیه چشم مصنوعی است که جایگزین چشم از دست رفته شود. این پروتزها در چند مرحله طراحی و پس از آماده شدن در کاسه چشم تخلیه شده، نصب می شوند. در گذشته پروتزهای چشمی، بصورت پیش ساخته بودند اما اکنون با رشد تکنولوژی، خوشبختانه این امکان فراهم شده است تا این نوع پروتزها بصورت سفارشی ساخته شوند. این پروتزهای سفارشی از جنس مواد اکریلیک ساخته می شوند. 


مراحل ساخت پروتز چشم مصنوعی


مواد بکار رفته در ساخت چشم مصنوعی:

در حال حاضر از موادی مانند هیدروکسی آپانیت و پلی اتیلن در تولید چشم های مصنوعی استفاده می شود. البته شاید جالب باشد که بدانید تاریخچه ساخت و استفاده از چشم مصنوعی به کشورمان ایران باز می گردد. بطوری که در آثار بجا مانده در شهر سوخته (واقع در استان سیستان و بلوچستان) نشان دهنده استفاده از چشم مصنوعی در حدود 2900-2800 سال پیش از میلاد حضرت مسیح (ع) است. از طرف دیگر در دوران مصر باستان و همچنین رومی ها، چشم نمادی برای زندگی بوده و در علائم و نمادهایی که کاهنان در معابد استفاده می کردند، از این نماد استفاده می شده است. 

اما نخستین نمونه های پروتز چشم که قابل نصب در کاسه چشم تخلیه شده باشد، توسط یک فرانسوی در قرن شانزدهم ساخته شد و از جنس موادی مانند طلا و نقره بود. اما از اوایل قرن نوزدهم میلادی، در کشور آلمان نمونه های جدید پروتزهای چشمی ساخته شد که با استفاده از شیشه های کرایولیتی ساخته می شدند. 

البته از سالهای دهه 1940 ببعد با استفاده از مواد پلاستیکی و رنگ های روغنی، این پروتزها جهت استفاده در کاسه چشم تخلیه شده، طراحی و ساخته می شوند. در حال حاضر تکنولوژی های بکار رفته در این عرصه همچنان رو به رشد و گسترش است تا جایی که دانشمندان و محققان بر این باورند که حداکثر ظرف چند دهه آینده این امکان فراهم می شود که پروتز های چشمی با استفاده از نانوتکنولوژی ساخته شوند. لذا تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد. 

خوشبختانه به دلیل استفاده از مواد درجه یک و مناسب در ساخت ایمپلنت های چشم مصنوعی در سالهای اخیر، احتمال پس زدن آنها توسط سلول های بدن بسیار کم شده و از طرف دیگر با داشتن قابلیت تحرک پروتز، جهت استفاده در درازمدت بسیار طبیعی و مناسب است. 


مراحل ساخت پروتز چشمی:

در ابتدا معاینات اولیه صورت می گیرند و در صورت تایید پزشک، فرد جهت نصب پروتز آماده می شود و در ابتدا با استفاده از کانفورمر (conformer) که در واقع نوعی پوسته محدب است، پلک ها و فرم کاسه چشم تخلیه شده، آماده شکل گیری می شود تا شرایط جهت نصب پروتز آماده شود. 

پس از آن چشم سالم فرد بطور دقیق بررسی شده و از لحاظ رنگ و سایز مورد بررسی قرار گرفته تا پروتز دقیقا با الگو گیری از همان چشم ساخته شود. سپس طی مراحلی پروتز آماده و حتی پولیش داده می شود و رگ های خونی چشم سالم نیز در آن تا حدودی شبیه سازی می شوند تا هر چه بیشتر طبیعی بنظر بیاید. بطوری که حتی قطر عنبیه نیز شبیه به عنبیه چشم سالم طراحی و در نظر گرفته می شود. معمولا از موادی مانند موم یا گچ جهت قابل گیری چشم مصنوعی استفاده می شود. 

این پروتزهای چشمی برای بزرگسالان تا سالها قابل استفاده خواهند بود (بطور میانگین 10 سال) ولی برای کودکان به دلیل رشد بدن، معمولا هر سال باید پروتز تعویض شود.